Een badkamer met een vieuw en een oude ulu voor de was.

Druk bootverkeer bij de pier. Ze krijgen wel 3 vrachtbootjes per dag. Eentje ligt he-le-maal vol met aluminium gasflessen! Daar hebben we heel Cartagena voor afgezocht en hier legt gewoon een boot aan met de juiste gasflessen! Helaas zijn ze niet te koop. Je kunt ze waarschijnlijk alleen ruilen tegen een volle. En dan misschien ook nog op bestelling. Jammer, want we kunnen een nieuwe goed gebruiken!

Inabaqinya, een van de grote Guna Yala strijders uit 1925.

Op 10 uur gaan we naar de kant. Dit dorp heeft een pier met kikkers (!!) waar we de dinghy aan vast kunnen leggen. Het water is behoorlijk smerig, er komen zo ver we kunnen zien al 3 omliggende wc’s op uit! Deze staan achter het erf boven eht water. Langs de waterkant loopt een grote rat! Ugh.. Op de kade knikkeren kinderen. Mister Green staat op ons te wachten. Hij is onze gids en laat ons het dorp met zijn 2000 inwoners zien. Op het centrale plein met maar liefst 3 Congresso’s staat een standbeeld van Inabaqinya, een van de grote Guna Yala strijders uit 1925.

Een van de drie kerken

Een paar dingen vallen ons op in dit dorp. We mogen overal foto’s van maken! Ze hebben 3 kerken (Baptist, Katholiek en Jehova), Claro-schotels (om te bellen), een bank (Banco del Pueblo) en telefooncellen.

Broodjes en Arepa’s koop je door het raam

Aan de rieten huisjes hangen bordjes van karton met de spullen zie ze verkopen; gasolina, coco, aqua, tarjeta de telechipie … maar de bakker kent geen uithangbord en herkennen we dan ook niet aan de buitenkant. Dit moet je gewoon weten. Aan het raam kopen we tien heerlijke broodjes -madu in Guna Yala’s- voor een dollar. Net stokbrood. Iets verderop verkoopt een dame heerlijke arepa’s. Het raam is ook hier de toonbank!

Om de huizen staan rieten schuttingen gemaakt van cana Blanca. Sommige stengels groeien in de schutting gewoon door. De huizen zijn gebouwd op Guna hoogte en dus levensgevaarlijk voor de gemiddelde buitenlander (except me). Er steken heel wat takken uit! Ze hebben zelfs stenen huizen met een tweede verdieping. Eigenlijk is het traditionele dorp helemaal niet gebouwd op een huis met verdiepingen. Je kijkt nu zo vanaf het balkon in de badkamer van de buren, deze zijn namelijk open aan de bovenkant!

Ze hebben hier ook een brug, gemaakt van plastic buizen, waar beton in wordt gegoten. Via de brug lopen we naar een groot en vrij nieuw ziekenhuis, gebouwd met geld van Panama en Amerika in juli 2013. Gevolgd door een vrij grote school (in 1951 zijn ze begonnen met school). Er komen zelfs kinderen uit the second grade uit omliggende dorpen naar deze school. Ze slapen doordeweeks bij mensen op het eiland in huis en gaan in de weekenden terug naar hun familie.

Varkentjes worden gehouden in houten huisjes op palen

Varkentjes worden gehouden in open kooien boven de grond. Geen mest! De tour eindigt in een van de huizen van Mister Green. Vol trots laat hij zijn badkamer met stromend water en een geweldig uitzicht op zee zien. Zo heeft hij ons ook zien aankomen. In de oude ulu wast hij zijn kleren.

Om 16.00 uur zijn we uitgenodigd op school bij Simon Herrera de Engelse leraar, die ook een boek heeft geschreven over de achtergrond van de Guna Yala. We pruttelen er heen met de dinghy en leggen aan bij de ‘school’steiger. Er achter ligt een groot basketball veld en Ben kan het niet laten… hij speelt een potje mee met de jongens. Iets verderop ontdekken we een ping pong tafel en aangezien we toch moeten wachten wordt de tafel naar buiten gereden en houden Ben en Lucy van de Maraki een wedstrijdje. Later worden ze afgewisseld door een paar kinderen van school. Tenslotte eindigt Ben met een partijtje volleybal met de Guna dames op school. Hij heeft zijn sportuurtje van vandaag weer gehad!

De schoolbibliotheek

We lopen Fidel tegen het lijf, de Engelse leraar. Hij kan wel wat hulp gebruiken en we spreken af dat we morgenochtend om 7 uur pronto in zijn klas Engelse les gaan geven. Ondertussen schuift Simon aan bij het gezelschap. Hij stelt voor dat we vanavond na ons etentje bij Mister Green bij hem thuis langskomen. Dan krijgen we meteen een kopie van zijn boek. Hij heeft het namelijk net naar het Engels vertaald en wil graag feedback voor hij het uitbrengt. Het is alleen niet bedoeld om te verspreiden.

Eten, met een varkentje op de achtergrond… toch maar vegetariër worden?

Arroz de Coco bij Mister Green
Tegen 17.00 uur pakken we de dinghy naar de pier voor de Arroz de Coco bij Mister Green thuis. We nemen zelf het vlees en wat te drinken mee. Lucy heeft voor John’s birthday brownies gebakken en het toetje is dus ook geregeld. We lopen achter Mister Green aan, naar een ander huis. We stappen door het lage deurtje op het erf. Rechts op het erf staat een varkentje in een kooi op pootjes. Hij heeft niets te drinken en Ben regelt water. Als dank drinkt het varken wat en werkt daarna de waterbak onhandig zijn houten kooi weer uit. Er worden plastic stoelen voor iedereen tevoorschijn getoverd en wij zitten in een kring naast het varkentje en voor de open keuken waar de vrouw van Mister Green op een houtvuur staat te koken. Al gauw krijgt ieder een bord met Arroz de Coco en ons meegebrachte vlees. Het hoofd van de school schuift ook aan bij de maaltijd.

De kids willen graag op de foto

Om ons heen wemelt het van de nieuwsgierige kinderen die maar wat graag op de foto willen. Zelfs kleine papagaaitjes worden uit een doosje getoverd om maar op de foto te mogen!

Thuis bij Simon Herrera
Na het eten gaan we samen naar het huis van Simon Herrera. Het is inmiddels donker, maar we hebben een goede gids! Simon woont boven de winkel van zijn moeder. We nemen plaats op een lange bank op het balk om terwijl Simon meer vertelt over de achtergrond van de Guna Yala. Een korte samenvatting… Ze hebben pas sinds een jaar zonnepanelen. Simon kan maar 1 uur tv kijken, daarna is de stroom op. De Saila’s worden gekozen door de mensen uit het dorp, op basis van wat ze weten en hoe goed ze kunnen vertellen. De opper opper opper high chiefs (3 totaal) worden ook elke 4 jaar gekozen en zitten vreemd genoeg helemaal in Panama City. Sasardi/Mulatupu blijkt een zeer moderne gemeente. Simon is bijvoorbeeld al 14 jaar getrouwd met een vrouw van buiten de Guna Yala gemeenschap, iets wat voorheen absoluut niet werd getolereerd. Vrouwen knippen hier niet meer hun haar als ze vrouw worden en/of trouwen (vanaf 14 jaar). Daarnaast dragen ze ook moderne kleding. En tenslotte, de Guna’s hebben maar liefst 38 manieren om te tellen. Hoe dat in zijn werk gaat zoeken we op als we weer internet hebben. Maar we snappen nu waarom ze allemaal zo goed kunnen tellen 😉

Het is hier een stuk moderner dan we hadden verwacht! Toch hebben de hoofden van het dorp wel het internet tegen gehouden. Dat was nog net een stapje te ver (lees snel) naar de moderne wereld… Het was een bijzondere dag, met wederom veel informatie & indrukken.