Bernard bij de telefoonboom, de voorloper van Digicel

“Vandaag komt er een lijk uit Paramaribo aan…”, het leek wel de titel van een boek. Er waren in de buurt maar liefst 3 doden te betreuren. Eentje was overleden in Paramaribo en zou vandaag via korjaal aankomen in het dorp. Een ander, twee dorpen verderop, was in de afgelopen nacht overleden en in het dorp dan tegenover ons was 2 weken geleden iemand overleden.

Zodra er iemand uit een Marron dorp is overleden, wordt de persoon met kruiden gebalsemd en opgebaard in het dorp. De afgelopen nacht werd er tot diep in de nacht gefeest, omdat deze persoon vandaag werd begraven. Er werd gezongen en getrommeld bij het leven. We dachten eerst dat er een gettoblaster hadden aan staan. Het geluid was zo hard, daarnaast heel opzwepend en met een enorm ritme. Dat houd toch geen mens de hele nacht vol. Maar vanmorgen verzekerde ze ons dat het live was! In de middag klonken er geweerschoten, de overledene werd per korjaal naar de begraafplaats bij ons om de hoek vervoert, begeleid met nog meer geweerschoten (deze worden gelost om boze geesten te verdrijven).

Un weki no – Bezoek aan een traditioneel Marron dorp

Door al deze doden kregen wij de kans om een mooi traditioneel Marron dorp te bezoeken. Normaal gaan ze met excursies naar Dan. Het was te merken dat ze in Pada niet veel bezoek van toeristen kregen. De kleine kinderen zetten het op een brullen als ze ons zien. Ze waren ontzettend bang voor die witte mensen! Het bezoek aan het dorp was heel bijzonder. We mochten helaas geen foto’s van de mensen en het dorp maken.

Je komt aan bij de waterkant waar alle vrouwen en kinderen bezig zijn met de was e.d. Dan loop je onder een stok met bladeren door, deze is om de boze geesten tegen te houden. Als vrouw loop je dan aan de linker kant van het pas naar binnen en de mannen lopen rechts. Vak voor het dorp loop je weer samen op het pas. In dit dorp, waar ongeveer 400 mensen wonen, staan allemaal houten hutjes met voornamelijk nog bladerdaken. Ze hebben allemaal stroom en bij elk huisje zie je een stop boven de deur aan de buitenkant. De hutjes gaan wel met een groot hangslot op slot als de vrouwen naar de kostgrondjes zijn! Op de muur aan de voorkant van de hutten zie je dat ze met krijt ook een volkstelling hebben gehouden. Alles in het dorp ziet er keurig en verzorgd uit en de paden zijn allemaal netjes aangeharkt. Dit doen ze zodat je eventuele beesten (slangen , schorpioenen etc.) goed kunt zien.

Midden in het dorp staat het vrouwenhuis voor ongestelde vrouwen. Als je ongesteld bent moet je hier heen. Je mag dan niet naar een offerplaats of onder de stok doorlopen, je mag ook niet koken, alleen voor de vrouwen in het huis. Ze mogen wel naar het kostgrondje, maar alleen als ze daar zin in hebben. Het hoeft niet. In een van de hutjes mochten we ook naar binnen kijken, omdat de vrouw ontzettend trots was op haar enorme grote pannenset. Later lezen we dat de grote van de pannenset het aanzien van de vrouw bepaald. Hoe meer blinkende pannen aan de wand, hoe hoger het aanzien. En alle pannen worden gebruikt!!! Aan de waterkant zien we ook wat ze er allemaal voor moeten doen om deze pannen zo te laten blinken. Ze worden eerst met een Brillo schuursponsje bewerkt en daarna nog met heel fijn schuurpapier stevig onder handen genomen. Dit is geen klusje van 5 minuten!

Midden in het dorp staat een winkel, waar ik wel een foto mocht maken. Het meisje achter de toonbank had eerst alleen een omgeslagen doek aan. Toen ik zei dat ik een foto kwam maken ging de doek naar de heupen, trok ze een mooi BH’tje aan en stopte ze er geld tussen. Waar zou ze dit beeld vandaan hebben? Iedereen in het dorp heeft trouwens een mobieltje , daarop speelt de modernste muziek en midden in het dorp kun je zelfs Digicel opwaardeerkaarten kopen. Heel bijzonder.

Het dorp wordt geleid door een kapitein, die wordt bijgestaan door twee vrouwelijk en twee mannelijke basya’s (hulpkapiteins). Mannen hebben wij niet veel gezien, die werken vaak in de stad, terwijl de vrouwen zorgen voor de huishouding, kinderen en ze werken op de kostgrondjes. Waar ze meestal mais, cassave, rijst, suikerriet, ananas en pepers verbouwen.

De mannen mogen zoveel vrouwen hebben als hij kan onderhouden. Hij is echter wel verplicht voor elke vrouw een kostgrondje open te kappen en een hut en boot te bouwen. Om de vrede in een dorp te bewaren wonen de vrouwen van dezelfde mannen vaak verspreid over verschillende dorpen aan de rivier. Vrouwen die bezet zijn dragen vaak over de kleding een driehoekig geborduurd doekje waarvan de punt over haar billen valt. In het dorp zagen we ook offerhuizen en meerdere centrale offerplaatsen voor de voorouders. Ze geloven in een goede verstandhouding met de natuurgeesten en de geesten van de voorouders. Op de centrale offerplaats wordt voedsel, water en witte rum geofferd.

Het bos – de apotheek van het dorp

‘s Middags stond een tocht door het bos onder leiding van onze lokale gids Bernard, die woont in het dorp Dan, op het menu. Het was een ware tocht der zintuigen. We hebben de Lawaai-of Telefoonboom gehoord, de Benedictine boom gesmeerd, de Kinineboom, Maripa- en Awara-vruchten geproefd en de schuurpapierboom gevoeld. Wat een geweldige rondleiding en wat is er veel te vinden in het bos als je weet waar je zoeken moet! Bernard is een mooie tori (verhalen) verteller.

De bewoners hebben een eigen taal, sommige hebben op school Nederlands geleerd, maar de meesten spreken het niet. Je hebt dus een gids nodig om e.e.a. voor je te vertalen. Handige woordjes om te weten:

• Un weki no > goede morgen
• Dumi bunu je > goede avond
• Grantangi > dank u wel
• Aai > ja
• Nono > nee

De volgende dag om 8 uur lag Blankie alweer met zijn korjaal de Tempo 5 voor onze Lodge en bracht ons terug naar Atjoni.